Мониторинг: Дојранско, Тиквешко и Беровско Езеро со силно загадени води

0
78

Живееме во време кога значењето на водата е огромно и практично е незамисливо да се замисли урбано живеење со ограничени водни ресурси. Но, за жал, секојдневно овие ресурси се под голем притисок на загадувачи од различни извори. Секојдневно слушаме за лошите состојби на реките во државата, за нетретирани испуштања на комунални и индустриски отпадни води, помор на риби и ниво на водата под биолошки минимум. Сето ова влијае на квалитетот на реките и се доведува во прашање и употреба на водата од нив.

Но, во принцип многу малку се знае за состојбата со езерата. Ретко може да се слушне некаков податок за квалитетот на водите во езерата, а уште поретки се информациите за состојбата со тешките и токсични метали во нив. Универзитетот „Гоце Делчев“ – Штип, во соработка со Институтот за комуникациски студии (ИКС) во рамките на кампањата за застапување и лобирање „Разбистри сè“, спроведе основен мониторинг на квалитетот на водите од неколку езера со различна намена (наводнување, туризам и рекреација и водоснабдување). Истражувањето е спроведено на Тиквешко, Дојранско и Беровско Езеро на едно мерно место во два периоди од годината на пролет и на есен. Пролетниот мониторинг е извршен во време на интензивно полнење на езерата или кога се на висока кота, а есенскиот во време на нивно празнење т.е. кога се на многу ниска кота.

Загадени води

Мониторингот на квалитетот на водите од трите езера покажа дека водите од Дојранско, Тиквешко и Беровско Езеро се класифицираат во Класа 4, која се однесува на силно еутрофична, загадена вода, која во природна состојба може да се употребува за други намени само по одредена обработка. Лабораторијата АМБИКОН – УГД, во периодот од 1.4.2021 до 10.11.2021 година спровела континуиран мониторинг на водите во трите езера, а на едно мерно место бил поставен автономен инструмент за семплирање на површинска вода. Хемиските анализи (органолептички и физичко-хемиски својства) на земените примероци се извршени во лабараториите на УГД – Штип, а микробиолошките анализи во Центарот за јавно здравје – Штип.

Што покажаа микробиолошките анализи

Според микробиолошките анализи, во Дојранско и Тиквешко Eзеро се детектирани колиформни бактерии од фекално потекло, кои ги класифицираат езерата во Класа 3 и 4. Микробиолошко загадување од Класа 3 значи дека водите може да се употребуваат за наводнување, а по обработка и во индустријата на која не ѝ е потребна вода со квалитет за пиење, додека загадувањето од Класа 4 не дозволува оваа вода да се користи за рекреација. На локални фекални загадувања укажуваат и концентрациите на нитритите кои варираат во текот на пролетната и есенската сезона во сите три езера, па има повремена појава на концентрации во Класа 3-4. Нитритот е многу токсичен за рибите и целиот жив свет.

„Во Беровско и Тиквешко Езеро на есен значително се зголемуваат концентрациите на вкупниот фосфор и достигнуваат Класа 4. Ова укажува на можно загадување на водите во овие езера заради прекумерна употреба на ѓубрива во земјоделството, нетретирани комунални води и испуштања од фарми или пречистителни станици. Во Дојранско Езеро мерливи концентрации на вкупен фосфор не се детектирани“, вели за ПИНА Дејан Андонов од Институтот за комуникациски студии (ИКС) и координатор на кампањата „Разбистри сè“.

Кога станува збор за растворени метали во водите, во Дојранско Езеро, концентрациите на бакар покажуваат пречекорувања во одредени проби во пролетните и есенските мерења и се категоризирани во Класа 3-4. Во есенските мерења е детектирано пречекорување и кај железото. Во Тиквешко Езеро на есен се јавуваат благо зголемени концентрации на олово и значително зголемени концентрации на кадмиум.

Според Андонов, хроничната изложеност на кадмиум може да доведе до големи негативни ефекти врз водните организми и заради тоа треба да се извршат дополнителни истражувања за да се утврди изворот на овој токсичен метал.
Тој додава дека, анализите покажале дека според хемиската потрошувачка на кислород во водите, која исто така претставува показател за загаденоста на водите, Дојранско Eзеро достигнува Класа 3, додека водите од Тиквешко и Беровско Eзеро се класифицираат во Класа 2. Зголемената хемиската потрошувачка на кислород во Дојранско и Тиквешко Езеро е поради високи нивоа на растителна материја во распаѓање, а состојбата ја влошуваат комуналните и индустриски отпадни води, додека во Беровско Езеро на есен се должи на енормното намалување на нивото на водата во езерото.

„Имајќи ги предвид индикациите на повремен висок степен на загаденост на водите во Дојранско, Тиквешко и Беровско Езеро, неопходни се дополнителни и континуирани анализи на сите показатели на квалитетот на езерските води, а пред сè на еутрофикацијата и кислородниот режим, кои ќе дадат појасна слика за можните извори на загадување и мерките за подобрување на квалитетот на водите во езерата“, укажува Андонов.

Мониторинг од април до ноември

Мониторингот е спроведен од април до ноември годинава за да се утврди квалитетот на водата во Дојранско, Тиквешко и Беровско Езеро, кои се користат за различни намени – туризам и рекреација, наводнување и водоснабдување, и тоа во два периода од годината – на пролет кога се полнат со вода и на есен кога нивото на сите езера е на најниско ниво. Водите во овие езера се класифицирани според правилото дека најниската класа определена за одреден показател, како што се микробиолошкото загадување, нутриентите кои се параметри на еутрофикација и кислородниот режим, ја определува генералната класа на водното тело. Според намената и степенот на чистотата на водите, тие се распоредуваат во 5 класи, и тоа: Класа 1 – многу чиста, олиготрофична вода, Класа 2 – малку загадена, мезотрофична вода, Класа 3 – умерено еутрифична вода, Класа 4 – силно еутрофична, загадена вода, и Класа 5 – многу загадена, хипертрофична вода. Мониторингот и хемиските анализи се извршени во Лабораторијата АМБИКОН при Универзитетот „Гоце Делчев“, а микробиолошките анализи се направени во Центарот за јавно здравје – Штип.

Aвтор: Даниела Зафировска